Dünyada sadece Gürpınar ilçesine bağlı Norduz bölgesinde yetiştirilen; dayanıklılık, yaşama süresi ve adaptasyon yeteneğiyle bilinen Norduz Koyunu’nun yünü de ekonomiye kazandırılıyor.
Teknolojik gelişmeler; koyun yününden yapılan elbise, çorap, yatak yorgan gibi malzemelere rağbeti düşürdü. Ekonomik değeri kalmayan ve vatandaşlar tarafından kullanılmayan koyun yünleri çöpe atılıyor. Dayanıklılık testi yapılan Norduz Koyunu yünleri fabrikalarda işlenerek ilçe ekonomisine katkı sağlayacak.
Van Olgunlaşma Enstitüsü tarafından hayata geçirilen projeyle, Norduz Koyunu’nun yününden kumaş yapılarak, elbise ve ev tekstilinde kullanılması sağlanacak. Proje sayesinde yünlerin değerlendirilmesi ve hayvan yetiştiricileri tarafından çöpe atılan yünlerin değerlendirilmesi amaçlanıyor.
Milli Eğitim Bakanlığı onayı ve Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) işbirliği ile Van Olgunlaşma Enstitüsünde hayata geçirilen Norduz Koyunu yününden kumaş elde etme çalışmaları başladı. Elde edilen kumaşlardan yöresel kıyafetler yapılarak, Urartu ve Selçuklu motifleri ve desenleri ile süslenecek.
Konuyla ilgili açıklamada bulunan Van Olgunlaşma Enstitüsü Müdürü Neşe Evliyaoğlu, 2019 yılında kurulan enstitünün birçok alanda çalışma başlattığını ifade etti.
Enstitü açıldıktan sonra bölgede endemik bir tür olan Norduz Koyunu üzerine fazlaca odaklandıklarını belirten Evliyaoğlu, “Norduz ve Karakaş koyununun ipinin çok kıymetli olduğunu ve dünyada tek olduğunu öğrendik. Bununla ilgili üniversite ile çalışma yaptık. Gürpınar’da sayısı yaklaşık 600 bin civarında olan koyunların atıl halde olan ve çevreyi kirleten yününden ip veya kumaş şeklinde istifade etmek üzere yola çıktık” dedi.
Van Olgunlaşma Enstitüsünün 2019 yılında kurulduğunu hatırlatan Evliyaoğlu, şunları süyledi:
Bitlis ve Hakkari’de Olgunlaşma enstitüsüne bağlı 2019’dan beri Urartulardan başlamak suretiyle Selçuklu motifleri ve bir takım projelerle öne çıktık. Motifleri Arge ekibi tarafından toparlayıp tasarıma dönüştürüp, onun da içeride halı kilim öğretmenleri, nakış öğretmenleri el sanatları öğretmenleri tarafından o motiflerin gün yüzüne çıkması için büyük uğraş veriyoruz. Bu sene çok önemli bir projeye imza attık. Bölge koyun varlığı bakımından Türkiye’de birinci sırada. İki buçuk milyon koyun var. Fakat eskisi gibi koyunların yünlerinden herhangi bir şey yapılamadı bilgisine ulaşınca, biz de Norduz bölgesinden başlamak suretiyle, çünkü Norduz’un Koyunu endemik, dünyada tek, aynı zamanda yünleri de Merinos Koyunun yünü gibi çok kaliteli. Bunu da Ankara Lalahan’da uluslararası hayvancılık ve ziraat merkezinde belgesini de alarak bunun ipinin çok mukavemete uygun ince ve randımanlı olduğunu fark ettik. O yüzden de Norduz ve Karakaş koyunlarından ip ve dokuma kumaş üretimine başladık. Bunun çok güzel ceket yapımına pantolon ya da elbise yapımına uygun olduğunu öğrendik. Aynı zamanda Norduz Koyununun yününün hiçbir şekilde atıl olmayacağını yani taraklanan kısımlarda altta kalan yünlerin bile yatak, yorgan, yastık yapımında kullanıldığını fark ettik. Şimdi bununla ilgili coğrafi işaret ve marka başvurumuz bulunmaktadır. Sanayi Ticaret Bakanı Bakan yardımcısı ile görüşmelerimiz oldu. Bir de DAKA genel sekreterimizle görüşmelerimiz oldu. Bunu hem kalkınma ajansına hem de DAP, Erzurum’daki bölgesel projeye başvurusu yapılmış bulunmakta. Umarız bölgedeki kadın istihdamına, ekonomisine yeşile çok önemli faydası olur. Çünkü daha önce belediye başkanıyla yaptığımız görüşmede, yünler kullanılmadığı için doğaya da zarar vermemesi için dört buçuk beş ton civarında yünün toprağın altına gömüldüğünü öğrendik. Biz bundan sonra kurulacak olan tezgahlarla eğitimini vermek suretiyle bölgedeki kadınların kendi ekonomik sıkıntılarını kendileri giderebilecek bir seviyeye gelmelerini sağlamak istiyoruz.”
Kaynak: NECDET TAM- HABER GÜRPINAR