Vergi ödemeyenlere ‘Dur’ diyecek iki sistem: UTTS ve İDİS

Bakanlık, konuyla ilgili iki ayrı liste açıkladı. İlk liste mükellefin beyan etmediği, idarenin inceleme yaparak, re’sen, ikmalen ve idari işlemle tarh ettirenlerin yer aldığı ikincisi ise vergi ve cezası borçluları ile vadesi geldiği halde vergi borcunu ödememiş mükelleflerden oluşanların yer aldığı. 01/06/2023 ile 31/5/2024 tarihleri arasında kesinleşen ve toplam tutarları 5 milyon TL’yi aşan tarhiyatlara ilişkin listede vergi borç ve cezası bulunan 2 bin 464 mükellef ile vergi borcunu ödememiş 36 bin 806 mükellef yer aldı.

Yüzsüzler listesine akaryakıt ve demir damgası

GİB internet sitesinde en fazla borcu olan iki listeye ait 100’er mükellef yayımlandı. Her iki listede de akaryakıt, petrol ve madencilik, inşaat demiri şirketleri öne çıktı. En fazla vergi borcu olan mükelleflerin ilk sırasında 3 milyar 23 milyon TL ile TÜRKTAB tütün, ikinci sırada 2 milyar 449.5 milyon TL ile Uluslararası Akaryakıt Dağıtım, üçüncü sırada 2 milyar 255 milyon TL ile ENKAD inşaat (hırdavat ve el aletleri) şirketleri yer aldı. Listede bu grupta 35 şirket ve şahsın borcunun 1 milyar TL ve üzerinde olduğu gözlendi.

Rekabeti de baltalıyor

Farklı sektörden uzmanlardan edinilen bilgiler, kaybın kaynağının kaçak ve naylon faturalandırmadan kaynaklandığı yönünde. Uzmanlar devlet kurumlarının uzun zamandır mücadele ettiği için kaybın düşüşe geçtiğini fakat yeterli olmadığını belirterek, kaybın sadece vergi kaybı olmadığını vergisini düzgün ödeyenlerin aleyhinde olan haksız rekabetin de sorunun önemli bir parçası olduğunu vurguluyor. Yakın zamanda akaryakıtta UTTS ve İDİS ile hem daha güvenli hem kayıp kaçaksız rekabetin daha adil olduğu bir sisteme geçileceğini belirten uzmanlar her iki sistemde de Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü güvencesinin önemli olduğu vurguluyor.

UTTS ile akaryakıtta vergi kaybı son buluyor

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 10 yılı aşkın süredir yürüttüğü teknik çalışmalar sonucunda akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımının önüne geçmek ve vergi kaybını engellemek için geliştirdiği, yerli ve milli bir sistem olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nin (UTTS) tüm altyapı çalışmaları tamamlandı. UTTS’nin birçok bahane ile yıllardır ötelenmesine rağmen bu yıl gerçekleşem kayıt dışı ekonomi ile mücadele hamlesi ile ilgili tüm zorluklara rağmen ertelenmeden hayata geçiyor. Kurulum ve işletme görevi takip ve izleme sistemlerinden kanunen yetkili olan Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’ne verilen sistem, 1 Ocak 2025’ten itibaren vergi mükellefleri için zorunlu olacak. 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren ise trafiğe kayıt olacak bireysel araçlara da ’Taşıt Tanıma Birimleri’ni (TTB) taktırma zorunlu olacak. Vergi mükelleflerinin de 2025 yılı başından itibaren akaryakıt harcamalarını gider gösterebilmeleri için kullandıkları araçlara TTB’leri’ni bu yıl içerisinde taktırmaları gerekiyor.

Sistem kapsamında yükümlü kılınan taşıtların yakıt depo girişlerine, TTB takılacak, bu sayede taşıtın sahiplik ve plaka bilgisi kayıt altına alınacak. TTB’ler tüm araçlarda aynı tip olacak ve tüm istasyonlarda okunabilecek. UTTS başlaması ile birlikte tüm özel TTS’lerde, bu TTB’ eri kullanma zorunluluğu başlıyor ve TTS firmaları bu TTB’leri 6 ay içerisinde değiştirmek zorunda. Darphanenin web sitesinde yayınlanan fiyatlara göre taşıtlara takılacak TTB fiyatı 1.100 TL + KDV fiyatlar yurt çapında sabit olacak.

Akaryakıt istasyonlarında ise pompa tabancasına takılan Taşıt Tanıma Okuyucu (TTO) cihaz, şifre çözümleme işlemlerini, Taşıt iletişim modülündeki (TİM) Güvenlikli Haberleşme Anahtarı ile yapacak. Böylece UTTS yükümlüsü taşıtların yakıt dolum işleminde plaka bilgisi otomatik olarak Yeni Nesil Pompa Ödeme Kaydedici Cihaz Üreticisine aktarılacak, fatura ve satışa ilişkin veriler de UTTS’ye işlenecek. Bu taşıtlar için artık plaka bilgisinin sisteme el ile pompa görevlisi tarafında girilmesi mümkün olmayacak. Her akaryakıt istasyonu en az bir pompasında TTO ve TİM bulundurmak zorunda olacak, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’ne web sitesinde yayınlanan fiyatlara göre bir akaryakıt istasyonun mecburi yapması gereken yatırım 92 bin TL.

UTTS sayesinde yıllık 40 milyar Dolarlık yakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımından kaynaklanan ve her yıl tahmini 50 milyar TL’yi geçen vergi kaybının önüne geçilecek. UTTS, devletin vergi güvenliğini sağlarken diğer taraftan da akaryakıt sektöründe rekabet ortamını sağlayacak. UTTS’ye son geçiş tarihi 31.12.2024 ve herhangi bir erteleme olmayacak. https://www.utts.gov.tr/ adresinden sistem ile ilgili tüm bilgiler paylaşılıyor.

İDİS ile demir çelik güvenli ve kaçaksız olacak

Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından, bu senenin başında hayata geçirilen ve inşaat demirinin üretiminden laboratuvar aşaması da dahil tüm aşamalarını takip ederek kayıt altına alacak İnşaat Demiri İzleme Sistemi (İDİS) Gerek kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında vergi güvenliğini sağlamak gerekse deprem kuşağında yer alan ülkemizde yapı güvenliğine katkı yapmak amacıyla inşaat demiri yakın takibe almaya başladı. Sistemin katkılarını önümüzdeki yıl görmeye başlayacağımız belirtiliyor.

Sistemle inşaat demiri, üretim hattından çıktığı anda özel güvenlikli işaret ile kayda alınıyor ve bundan sonra her bir adımda izleniyor. İnşaat demirleri, yükleme ve indirmeler, toptancılara satışlar, toptancılardan müteahhitlere satışlar, inşaat sahasında yapı denetçilerin kontrolü ve sonunda denetçi onayı ile ürün bazında İDİS sayesinde tek tek görülüyor. İDİS ile yapı güvenliğine büyük katkı yapılırken, yılda 40 milyar liradan fazla vergi kaybının önüne geçilmesi hedefleniyor. Ayrıca sektörde yaşanan haksız rekabetin de önüne geçilmesi bekleniyor. Sistem sayesinde inşaat demiri üretim ve ithalat alanından başlayarak, demir bağlarındaki her bir demir çubuğuna Darphane tarafından tedarik edilecek olan özel mürekkep uygulanıyor. İlaveten, her bir demir bağına açık ve gizli güvenlik özellikleri içeren en az iki adet özel güvenlikli etiket takılarak el terminalleri veya mobil uygulama ile bu ürünlerin sisteme kaydı ve aktivasyonu yapılıyor ve demirinin her bir adımı izleniyor. İnşaat demirleri, toptancılar, satıcılar, tüccarlar, yapı müteahhitleri ve inşaat sahasından yapı denetçileri tarafından alınan inşaat demir numuneleri laboratuvar test sonuçları numune bazlı İDİS sistemine yüklenip kaydediliyor. Bu verilere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Gelir İdaresi Başkanlığı erişebiliyor. İDiS’e ilişkin detaylı bilgilere https://www.idis.gov.tr adresinden ulaşılabiliyor.

Kaynak: İHA