Okula uyum sürecinde neler yapılabilir?

Her eğitim ve öğretim yılının başlaması ile gündeme gelen okula uyum süreci hemen hemen her aile için büyük önem taşıyor. Çocukların uzun bir yaz tatilinin ardından okula geri dönmesi ya da okula ilk kez başlıyor olması, beraberinde olumsuz tepkileri de getirebiliyor.

Çoğu okul ve öğretmen bu ortak sorunu yönetebilmek adına okula uyum haftası düzenliyor. Peki, böylesine hassas bir dönemde ebeveyn neler yapmalıdır? Büyük Anadolu Hastanesi tarafından yapılan bilgilendirmede ebeveyn ve öğretmenlerin yapması gerekenlerle ilgili önemli konular ele alıdı. İşte okula uyum sürecinde yapılması gerekenler:
Okula Uyum Süreci Nedir?

Okula uyum süreci, sağlıklı bireyler yetiştirmede hayati önem taşıdığından tüm dünyada davranış bilimleri ile ilgili birçok disiplinin önem verdiği konulardan biri. Okulla ilk kez karşılaşan ya da uzun bir yaz tatilinden sonra başlayan çocuklar bir uyum sürecinden geçer. Okulla ilgili davranış geliştirmek okula uyum için çok önemlidir. Kurallara uyma ve akranlarıyla uygun ilişkiler kurma çocuğun yapması gereken gelişimsel görevlerdir. Okula uyum, çocukların okul ortamındaki ilgi ve rahatlığı, okul bağlılığı ve okul başarısı anlamına gelir. Çocukların okula uyum sürecinin temelinde yetenekleri, becerileri, uyum özellikleri ve kişiler arası çevre yatmaktadır. Okula uyum kavramı, çocukların okul ortamına ilişkin algıları, okul deneyimleri, okul bağlılığı, okula hazır bulunuşluk ve okul performansı dâhil olmak üzere çocukların eğitim süreçlerinin diğer yönleriyle ilişkilidir.

Okula uyum sürecinde zorluk çeken çocuklar nasıl tepkiler geliştirir?
Okula uyum programı çoğu okul tarafından uygulanan bir süreçtir. Çünkü bazı çocuklar yeni girdiği çevreye kolaylıkla uyum sağlamış gibi görünse de bir süre sonra okula gitmek istemeyebilir. Kaygılı çocuğun okula uyumu da bu aşamada bir hayli zordur. Bu gruptaki çocuklar okula olan tepkilerini en başta ortaya koyarak evden çıkmada, okula girmede ve sınıftaki etkinliklere katılmada zorluk yaşayabilir. Bu uyum sürecinde çocuklar tepkilerini ağlama, nesnelere zarar verme gibi davranışlarla ortaya koyabilir. Bazı çocuklar da bu süreçte sessizleşip içine kapanabilir, yeme, uyku ve tuvalet sorunları yaşayabilir. Bu nedenle okul çağındaki çocuğun psikolojisi ebeveyn ve öğretmen tarafından iyi gözlemlenmelidir.

Okula uyum sürecinde öğretmenler ne yapmalı?
Peki okula uyum sürecinde öğretmenler ne yapmalı? Bu süreçte öğretmen ebeveynlerle karşılıklı iletişim halinde olmalı, sınıfta yaşananları tüm detaylarıyla aileyle paylaşmalıdır. Bu süreçte öğretmen, çocuğun özelliklerini iyi tanımalı, çocuğun gelişim özelliklerini bilmeli ve bu doğrultuda bir yaklaşım sergilemelidir. Öğretmenin uyum süreci ve sonrasında çocuğu olduğu gibi kabul etmesi ve bunu çocuğa hissettirmesi de önemlidir. Öğretmenin hazırlayacağı okul öncesi uyum haftası planı da bu süreci kolaylaştıracaktır. Uyum sürecinde yapılacak okul öncesi uyum haftası etkinlikleri de çocukların katılımı ve alışması adına gereklidir.
Okula uyum sürecinde ebeveynler neler yapmalıdır?
Çocuğun okula uyumunu desteklemeniz bu süreçte önemlidir ancak bu destek olumlu olmalıdır ve zorlayıcı olmamalıdır. Okula uyum etkinlikleri hakkında bilgi sahibi olmalı ve bu süreçte çocuğunuza etkinliklere katılımı konusunda baskı yapmamalısınız. Çocuğunuzun yaz döneminde gerçekleştirdiği etkinliklere devam etmesi adına fırsatlar vermeniz de okuldan sonraki dönemlerde önemlidir. Okula hazırlık döneminde okulun açılacağına, okulun çok önemli olduğuna dair vurgulardan da uzak durmalısınız. Bu türden sohbet ve vurgular çocuğunuz iç dünyasında yaşadığı kaygıyı artırabilir. Çocuğunuz bu süreçte okula gitmek istemiyorsa ailenizdeki bireylerin sorumluluklarını anlatmalısınız. Bu süreçte çocuğunuzun duygularını ifade etmesine izin vermeli ve bu duyguları anlayışla desteklemelisiniz. Bunun dışında yapılabilecekleriniz şöyledir:
Okul ortamına girmek çocuk için eve ait tüm ayrıcalıkları kaybetme anlamı taşır. Çocuğun bu duygusunun farkında olarak ona sakin yaklaşmalı, okulun da en az ev kadar güvenli bir ortam olduğunu anlatmalısınız.

Okul hakkında çocuğa açıklama yapmak okula uyumunu kolaylaştırır. Çocuğun okulu sevmesi ve uyum sağlayabilmesi için uyum haftasının ilk günlerinde çocuğunuzla birlikte okula gitmeye özen göstermelisiniz.

Sabahları okula giderken mutlu ve sakin bir tutum sergilemelisiniz. Ebeveyn olarak kendi duygularınızı kontrol etmeniz de ayrıca önemli. Kaygılı bir tutum sergilediğinizde bu tutumunuzdan çocuğunuzun da etkileneceğini unutmayın.

Çocuğunuzun öğretmeni ile birlikte okulun sınıflarını, etkinlik alanlarını, lavabolarını, yemekhanesini gezmeli ve çocuğunuzu diğer öğretmenler ve idareciler ile tanıştırmalısınız.
Çocuğunuzun ilk okul günüyse ilk günlerde ona güven ve cesaret veren “Güzel ve eğlenceli bir gün geçireceksin, her şey yolunda gidecek, çıkışta seni alacağım vb. sözler söyleyin. İlk gün sınıfta birkaç dakika bulunmalı, kademeli olarak çocuğun her an sınıfından çıkıp sizi okulda bulabileceği ortak etkinlik alanlarında ve kapıda bulunmalısınız. Çocuğunuz sınıfa kendiliğinden giriyorsa gönül rahatlığı ile bırakın. Fakat sınıfa kendisi giremiyorsa okulun ilk günü olduğu için anne- babalara birkaç dakika izin verildiğini ona belirterek sınıfa girin. Bu süreyi mümkün olduğunca kısa tutmalı ve daha sonra okulun etkinlik alanında veya veli bekleme kısmında olacağınızı ona söyleyerek sınıftan çıkmalısınız.
İlk günlerde çocuğa fazla soru sormak çocuğun okula uyumunu bozabilir. Ona sadece ” Günün nasıl geçti?” diyerek kendisinin size anlatmasını beklemelisiniz.
Çocuğunuzu asla başka çocuklarla kıyaslamayın.

Okulda karşılaşacağı sorumlulukları sıralamayın. Bu durum çocukta endişe, korku ve yetersizlik duygusuna yol açabilir. Sorumluluk duygusunu süreç içerisinde kendisinde hissedecektir.
Okul korkusunun yalnızca onun başına gelmediğini, onun yaşında olan diğer çocukların da bu ve buna benzer korkular yaşayabileceklerini söylemek onu rahatlatacak, yalnız olmadığının farkına varacaktır.

Uyum sorunları haftanın sonuna doğru azalma gösterecektir. Ancak hafta sonundan sonra (çocuk hafta sonu ailesiyle birlikte geçirdiği için ayrılık kaygısı yaşayacaktır) uyum sorununda bir artış gözlemlenebilir. Bu normal bir süreçtir. Lütfen çocuğa karşı sakin, kararlı ve sabırlı olunuz.

Kaynak: MELİKE AKBAL