Dünyanın en sesiz dili: İşaret dili

CEBRAİL TEMUR

İşaret dili, işitme ve duyma yetileri olmayan bireylerin birbiri ile ve toplumla iletişim kurmaları amacıyla geliştirilen bir dildir. Ancak toplumun çok az bir kısmı bu dili biliyor ve öğrenmek için çaba harcıyor.

Türkiye’de ilk defa Türk Dil Kurumunun 2007 yılında düzenlediği “Birinci Türk İşaret Dili Çalıştayı” ile 7 Haziran tarihinin Türk İşaret Dili Bayramı olarak ilan edildi. Bu tarihten sonra her işaret dilinin önemi ve geliştirilmesi ile ilgili çeşitli etkinlikler ve farkındalığı arttırıcı programlar ve paylaşımlar yapılıyor. Ancak bunlar yeterli değil.

İşaret dili ve Türk İşaret Dili Bayramı hakkında konuşan Türk İşaret Dili Eğitmeni ve Tercümanı Aydın Türk, işaret dilinin işitme engellilerin kullandıkları iletişim dili olduğunu hatırlatarak, “Tarihimizde ise Fatih Sultan Mehmet döneminde sarayda ilk kez dilsizler görevlendirilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman döneminde saray görevlilerinin işaret dili bilmesi zorunlu kılınmış, 17. yüzyıla gelindiğinde işaret diliyle anlaşan 60 civarı dilsiz sarayda görev almıştır. 1889 yılında Osmanlı Devletinde ilk defa saray dışındaki işitme engellilerin eğitimi için ‘Dilsizler Mektebi’ açılmış, hem işaret diliyle hem de sözel olarak eğitimler verilerek günümüze kadar gelinmiştir.” dedi.

“Her ülkenin işaret dili farklıdır”
İşaret dilinin evrensel bir dil olmadığına dikkat çeken Türk, “Her ülkenin kendine göre has bir işaret dili vardır. Her engellin bir sorunu vardır ama en büyük engel iletişimsizliktir. Günümüz şartlarında işaret dilinin önemi açıkça görünmektedir. Hastanelerde, emniyette, noter ve tapu işlemlerinden işaret dili çok önemlidir. Günlük yaşam koşullarında bile işitme engeliler işaret dili çok büyük önem arz ediyor ve yanlış öğretilen bir işaret dili ise işitme engeliler toplumuna maalesef çok pahalıya mal oluyor. Ülkemizde farkındalık oluşturmak adına sosyal medyada ve ana haber bülteninde işaret dili kısıtlı da olsa gösterilmektedir. Bu yüzden 7 Haziran İşaret Dili Bayramı değil de farkındalık günümüz kutlu olsun.” ifadelerini kullandı.
“İşitme Engellilik ve İlişkili Kavramlar Sözlüğü’nü hazırladık”
7 Haziran Türk İşaret Dili farkındalığı oluşturmak için yaklaşık 2 yıldır üzerinde çalıştıkları Deafpedi sözlüğünü hazırladıklarını belirten Türk, şunları söyledi:
“Türkiye’de ilk defa sivil toplum alanında çalışanlar için işitme engellilerle ilgili merak edilen, bilinmeyen terimler Sivil Düşün AB Programı’nın desteği ile bu sözlükte toplandı. İşiten dünyanın sağır ve işitme engelli toplumunun kültürü, dili ve halk bilimi hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olmasını sağlayacak “Deafpedi İşitme Engellilik ve İlişkili Kavramlar Sözlüğü” yayınlandı. Sivil Düşün AB programı desteği ile basılan, 320 sözcüğün-tanımın yer aldığı sözlük alanda çalışan uzmanlar ve engelli hakları savunucuları tarafından hazırlandı.
Türkiye’de ilk ve tek olan bu sözlüğün sivil toplum alanında çalışanlara olduğu kadar sağır ve işitme engelli bireylerin her alanında yapılacak literatür çalışmalarına, alana ilgi duyan akademisyenlere de kaynak olması hedeflenmektedir.
Deafpedi İşitme Engellilik ve İlişkili Kavramlar Sözlüğü
Editörler: Onur SÖMEN, Sinan Tarkan ASLAN
Yazarlar: Aydın TÜRK, Onur CANTİMUR, Onur SÖMEN, Selen Doğan
Ve son olarak Sevgi ve iletişim engel tanımaz. Türkiye özgü işaret dilimizle aramızdaki engellileri aşıyoruz. 7 Haziran Türk İşaret Dili Bayramımız kutlu olsun.”