Van’ın geleneksel lezzeti: Tandır ekmeği

Özellikle kırsal mahallerde pişirilen ekmeğin hamuru sabahın erken saatlerinde yoğruluyor. Buğday unu, su, tuz ve mayanın karışımı ile yoğrulan hamur, 2 saatin sonunda pişirilmeye hazır hale geliyor. Daha çok evin kadınları tarafından pişirilen tandır ekmeği için özel tandır evleri yapılıyor. Evin hemen yanında yapılan tandır evleri, yaz kış kullanılabiliyor.
30 yıldır tandır ekmeği pişirdiğini belirten Gül Ertan, tandır ekmeği pişirmenin zahmetli ve zevkli olduğunu söyledi.

“SABAH NAMAZINI KILIP HAMUR YOĞURMAYA BAŞLIYORUM”
Tandır ekmeğini yapımını Hakkâri’de öğrendiğini, Van’a geldikten sonra da bu geleneği sürdürdüğünü Ertan, “Hamur yoğurmak artık zor geliyor. Eskiden gençtim yorulmuyordum ama artık eski gücüm kalmadı. Şuan hamuru ancak bir saatte yoğurabiliyorum. Sabah erkenden kalkıyorum. Sabah namazını kılıp hamur yoğurmaya başlıyorum. Daha sonra tandırı yakıyorum. Çevremdeki insanlar neden ekmek pişirdiğimi, artık kimsenin tandır ekmeği pişirmediğini söylüyor ama ben yine de pişirmeyi tercih ediyorum. Somun ekmeği her gün yenilmiyor. Bir iki gün yedikten sonra bıkıyoruz. Ekmek pişirmek hem daha ekonomik hem de daha sağlıklı. Kendi ekmeğimizi kendinimiz pişirdiğimiz için de gönül rahatlığı ile tüketiyoruz.” dedi.

TANDIR EKMEĞİ NASIL PİŞİRİLİR?
Yere derin bir çukur açılarak tandır içine bırakılır. Tandırın hava alması ve düzgün yanması için küçük bir baca bırakılır. Yakılan tandırdan çıkan dumanın en kısa sürede tandır evinden dışarı çıkması için tavadan ve duvardan büyükçe pencereler açılır veya tandırlara özel yapılan kapaklar tandırın üzerine bırakılır ve duman soba boruları vasıtası ile dışarı verilir. İyice kızaran tandır, büyük biz bezle silinerek ekmek pişirilmeye hazır hale getirilir ve hemen soğumaması için dip kısmında bir miktar köz bırakılır. Mayalanan hamur bezeler şekline getirilir ve pişecek şekle getirilip mezreke denilen el aleti ile tandırın kenarına yapıştırılır. Kısa sürede pişen ekmek tandırdan alınır. Pişirme aşaması bir hayli zahmetli olan tandır ekmeği Van’a has olan taptapa veya lavaş şeklinde pişiriliyor.
Kent merkezinde yaşayan vatandaşlar tarafından da tercih edilen tandır ekmeği, sokak aralarına kurulan küçük tandırlarda da pişirilerek satılıyor. Somun ve pide ekmeklerine nispeten geç bayatlayan tandır ekmeği, Van’ın meşhur otlu peyniri ile beraber kargo ile ülkenin birçok yerine gönderiliyor.