İbni Haldun’un yaşam hikayesi: Entelektüelin düşünsel portresi

İnsanlığın durup düşünmesi, geçmişe ve dönemine ilişkin fikirler üretebilmesi için trajik veya olağanüstü gelişmelerin içinde olması belki de mukadderdir. Toplumbilimin öncülerinden olan İbni Haldun da, İslam dünyasında Arap egemenliğinin siyasi, kültürel ve sosyolojik büyümesinin yavaşlayıp, Berberi ve Türk kavimlerinin hakimiyetinin başladığı yüzyıllarda, ortaya koyduğu bilimsel tespit ve öngörüleriyle, kendisinden sonraki nesillerin mihenk taşı olarak gösteriliyor. Bu minvalden bakıldığında ünlü düşünürün asırlar geçmesine rağmen, fikir dünyasında tazeliğini koruyan varlığı, hâlâ üzerine bıkmadan usanmadan çalışmalar sürdürülmesine sebep oluyor. Yazar Robert Irwin, İbni Haldun Entelektüel Bir Biyografi kitabının açılışını belki de bu yüzden Paul Valery’nin şu sözüyle yapıyor, “Biz, geç medeniyetler… Bizler de biliyoruz ölümlü olduğumuzu.”

İbni Haldun’un yaşamı ve eserleriyle ilgili çok fazla çalışma yayımlanmasına rağmen, hâlâ üzerinde devam eden yeni kritiklere ihtiyaç duyulduğu muhakkak; zira İslam bilginleriyle kıyaslanan İbni Haldun, aynı zamanda liberal, Marksist, devletçi ve hanedanlığın egemen olduğu toplum anlayışlarının da öncüsü olarak kabul ediliyor. Deha olarak gösterilen İbni Haldun ile ilgili kaleme aldığı bu kapsamlı biyografik eserde Irwin, hakkında pek çok fikrin olduğu düşünür ve onun düşünceleriyle ilgili daha önce beyan edilmiş fikirler üzerine de karşılaştırmalı tezler sunuyor.

YİNE YENİDEN MUKADDİME

Irwin’in kitap üzerine en önemli kaynağı ise ünlü İslam düşünürünün tarih, iktisat, sosyoloji, siyaset gibi alanlarda ortaya koyduğu görüş ve saptamalarıyla yüzyıllar sonra bile ses getirmeye devam eden biricik Mukaddime’si… Mukaddime’yi bu denli özel ve nitelikli kılan tarafları, hiç şüphesiz, düşün dünyasının, inceleme yapılacak yapıtlar arasında eseri halen bir kilometre taşı olarak görmesinden kaynaklanıyor.

Irwin’in bu kitabını da, 600 yıl önce tamamlanan Mukaddime’nin, modern dönemdeki kaynaklar da dahil olmak üzere her yönüyle ele alındığı butik bir eser olarak tanımlamak mümkün.

İbni Haldun’un yaşadığı dönemdeki gelişmeleri, eserlerinin hazırlandığı süreçteki olayları da anlattığı kitabında yazar, İbni Haldun’un kaynaklarıyla ilgili değerlendirmeleri de paylaşıyor. Irwin’in bu çalışması, medeniyetlerin doğup, büyüyüp, öleceği tezini tecrübe ve tahlilleriyle detaylı bir şekilde izah eden İbni Haldun’un, din, kültür, ekonomi ve devlet yönetimi alanındaki görüşlerinin kısa bir şerhi olarak keyifle okuyabileceğiniz bir kitap…

Kitap Adı: İbni Haldun – Entelektüel Bir Biyografi
Yazar: Robert İrwin
Yayınevi: Alfa Yayıncılık
Hamur Tipi: 2. Hamur
Sayfa Sayısı: 368
Ebat: 13 x 20
İlk Baskı Yılı: 2021
Baskı Sayısı: 1. Basım
Dil: Türkçe

Kaynak : İHA