Irak’ta Kerkük tansiyonu

Kerkük’te kentin asayişinin sağlandığı Kerkük Ortak Operasyonlar Komutanlığı, Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin talimatıyla Kürdistan Demokrat Partisi’ne (KDP) devredilmek istendi.

Karar, halkta öfkeye neden oldu.

Daha önce 2014-2017 yıllarında KDP’ye ait olan karargahın önünde barikat kuran Arap ve Türkmen ağırlıklı göstericiler, Kerkük-Erbil otoyolunu trafiğe kapattı.

Bunun üzerine Peşmerge’nin kente girmesini isteyen KDP destekçileri de sokağa indi.

Ellerinde silahlarla Kerkük-Erbil otoyolunun trafiğe kapatılmasını protesto etti.

Peşmerge güçleri kentin kuzey girişi Altın Köprü bölgesinde gövde gösterisi yaptı.

Karşıt gruplar arasında çatışma çıkmaması için güvenlik güçleri harekete geçti.

Ancak kent sokaklarında hedeflenen emniyet sağlanamadı ve çıkan arbedede 4 sivil hayatını kaybetti.

Bağdat yönetimi bunun üzerine harekete geçti ve sokağa çıkma yasağı ilan etti.

Kentte yaşayanlar yasağa uydu, kısa bir süre sonra hükümet de geri adım atarak Komutanlık Binası’nın peşmergeye devrinin ertelendiğini açıkladı.

BÖLGENİN DEMOGRAFİK YAPISI DEĞİŞTİRİLDİ

1920’deki ilk sayımda 92 bin civarında olan Kerkük nüfusunun 50 bini Türklerden oluşuyordu.

Birinci Dünya Savaşı’ndan bölgeye Arap ve Kürtlerin yerleştirilmesiyle Irak’taki Türkmen bölgelerinin demografik yapısında değişim oldu.

Yıllar içinde kentte yaşayan Türkmenler azınlık durumuna geldi.

Şehirdeki Kürt nüfusunun artışı ise Saddam Hüseyin’in devrilmesinden sonra gerçekleşti.

2003-2017 yılları arasındaki ABD işgali döneminde şehrin nüfusu 850 bin’den 1 milyon 800 bine yükseldi.

Sözde bağımsızlık referandumundan önce de KDP lideri Mesut Barzani’nin “Kerkük Kürdistan’ın kalbidir” açıklamaları bu doğrultuda KDP’nin politikası olarak kabul edildi.

BARZANİ BÖLGEYİ İLHAK ETMEYE KALKIŞTI

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ne (IKBY) bağlı Peşmerge güçleri, 2014’te terör örgütü DEAŞ’ın saldırılarından sonra Irak ordusunun güvenliği sağlayamadığı Kerkük’te boşalttığı üslere konuşlanmaya başladı.

Peşmerge 3 yıl boyunca kentte denetimi fiilen ele aldı ve KDP’nin etki alanını genişlettiği görüldü.

IKBY 25 Eylül 2017’de düzenlediği sözde “bağımsızlık referandumu” ile Irak’tan ayrılma girişiminde bulundu.

Sözde yeni Kürdistan projesinin toprakları içinde Kerkük de bulunuyordu.

Barzani’nin ilhak girişiminin ardından, Irak Ordusu 16 Ekim 2017’de Kerkük’e girerek kentteki Peşmerge varlığına son verdi.

O dönemde Mesut Barzani’ye bağlı birlikler Irak Ordusu’yla herhangi bir çatışmaya girmeden kentten ayrıldı.

Gelişmelerin ardından Irak birlikleri KDP binasını boşaltıp “Kerkük Operasyonlar Komutanlığı Karargahı” yaptı.

Mesut Barzani KDP’nin liderliğini sürdürmeye devam ederken, Bölgesel Yönetim Başkanlığı görevine Mesrur Barzani’ye getirildi.

PAPA’NIN ZİYARETİNDE SÖZDE KÜRDİSTAN DETAYI

Papa 1.Franciskus 5-8 Mart 2021 tarihlerinde Irak’a önemli bir ziyaret gerçekleştirdi.

Bağdat, Ur, Necef, Karakoş, Musul ve Erbil kentlerinde temaslarda bulunan Papa’nın ziyaretinde büyük bir skandalın yaşandığı ortaya çıktı.

Erbil’de Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin Papa için bastırdığı pullardan birinde yer alan haritada Türkiye’nin doğusunun da Irak Kürt Bölgesi topraklarına dahil edildiği görüldü.

Bu pulda aynı zamanda Kerkük de IKBY’nin parçası olarak yerini aldı.

Skandalın ortaya çıkması büyük tepki topladı.

TÜRKİYE’NİN KERKÜK’LE TARİHSEL BAĞLARI

Osmanlı döneminden önce bölgede varlık gösteren Türkmenler, Kerkük’e Gökyurt adını vermişti.

Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Seferi’nden sonra 1517 yılında Osmanlı Devleti’ne bağlanan Musul ve Kerkük’teki Osmanlı egemenliği, Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapılan 1534 yılındaki Bağdat seferiyle sağlam temellere oturtuldu.

Kerkük, 1548’de Bağdat vilayetine bağlı Kerkük merkez ve Dakuk olmak üzere iki nahiyeden oluşuyordu.

Şehirde ilk resmi nüfus sayımı ise yine Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapıldı.

O dönemde Kerkük halkının yüzde 90’ı Türk olarak kayıtlara geçti.

Kerkük 1892 senesi ortalarına kadar resmi yazışmalarda “Şehr-i Zor” olarak geçiyordu.

Bu ismin Suriye’deki “Zor Mutasarrıflığı” ile olan benzerliği idari karışıklıklara sebep oldu.

İsim değiştirildi ve Türklerin yurdu Kerkük 1893’te bugünkü adını aldı.

Kerkük Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Irak’a verildi.

ANKARA’DAN TÜRKMENLERE DESTEK VE KERKÜK’TE EŞİTLİK VURGUSU

Cumhurbaşkanı Erdoğan Rusya ziyareti dönüşü uçakta soruları yanıtlarken Kerkük konusuna vurgu yaptı.

Erdoğan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ve istihbarat birimlerinin bölgede yaşanan son gelişmeleri bölgeyi sıkı olarak takip ettiğini söyledi.

Irak Başbakanı Sudani ve oradaki muhataplarıyla görüşmeler yapıldığını ifade etti.

Erdoğan bölgenin barış ve huzuru için Kerkük’ün yapısını bozacak faaliyetlerden uzak durulması gerektiğinin altını çizdi.

Kerkük’ün Türkmen yurdu olduğunu vurgulayan Erdoğan, bölgenin yüzlerce yıldır farklı kültürlerin bir arada barış içinde yaşadığını belirtti.

“Bu coğrafyanın huzurunun ve bütünlüğünün bozulmasına izin vermeyeceğiz” diyerek bölgedeki Türkmen halkına desteğini yineledi.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise Kerkük’ün huzur ve istikrarının Irak’ın bütününü doğrudan etkilediğini söyledi.

Dışişleri Bakanı Fidan, şehirde son dönemde artış gösteren PKK mevcudiyetine dikkat çekti.

Bu duruma süratle son verilmesinin Irak makamlarından talep edildiğini vurguladı.